Deze blog schrijf ik naar aanleiding van een dierbare kennis die onlangs compleet onverwachts haar man verloor aan een hartaanval. Haar wereld stortte in, het onmogelijke was gebeurd. De pijn en de rauwe rouw vragen om aandacht. Een golf van uiteenlopende emoties stromen door haar heen. Het verlies is onomkeerbaar, niet te bevatten. Het maakt haar kwetsbaar en onzeker. Ze vraagt zich luidop af hoe ze keuzes zal moeten maken over zijn spullen. Ze weet dat ze op een dag zal moeten opruimen en moet kiezen wat ze wel of niet bewaart. Maar hoe doe je zoiets? En ben je daar ooit klaar voor? “Wie gaat, laat spullen en verhalen achter. Er is veel dat blijft als je sterft.” Wanneer iemand dierbaar overlijdt, blijf je achter met een grote hoeveelheid spullen waar je tot voor kort weinig over te zeggen had. Dan krijg jij ineens het mandaat om te beslissen wat er met alles gebeurt. Dit kan onwezenlijk zijn. Je kan erdoor ontmoedigd geraken. De één zal minder moeite hebben om te weten wat je met de spullen wilt doen, de ander zal dit als een ware worsteling ervaren. In een acute rouwfase is het moeilijk beslissingen te nemen. Je voelt je stuurloos en bent op zoek naar houvast. De spullen symboliseren de persoon die je mist. Dat is confronterend. Het wakkert het gevoel van gemis en eenzaamheid aan. Afstand nemen van deze spullen, is soms te pijnlijk omdat je er nog niet klaar voor bent. Wacht voldoende lang. Iedereen is klaar in zijn eigen tijd. In de literatuur vinden we verschillende rouwtaken -of uitdagingen terug die iedereen min of meer tegenkomt op zijn rouwpad. Zo is er tijd nodig om het verlies te erkennen, de realiteit van het onomkeerbaar verlies onder ogen te zien. En dat is erg moeilijk. Het gaat gepaard met een caleidoscoop aan emoties. Een rouwproces vraagt ruimte voor al deze emoties, laat ze er zijn, hoe overweldigend ook. Deze gevoelens gaan niet zomaar voorbij. Deze periode kan lang duren. Het vraagt veel tijd en zorg om verlies te verweven in je leven en een manier te zoeken om anders vast te houden aan je geliefde. Hoe meer het verlies geïntegreerd wordt in je huidige leven hoe meer ruimte er is om na te denken over wat je met de spullen van je dierbare wilt of kan doen. Iedereen volgt daarin zijn eigen tempo. Verdriet is zoals een vingerafdruk , schrijft Manu Keirse, rouwexpert. Elk verdriet is persoonlijk en uniek. Het rouwproces verloopt dus ook op een unieke manier. “Je voelt je verward en gedesoriënteerd, en je hebt er geen idee van wat er je nog allemaal te wachten staat. Wel, geleidelijk aan zal zich uit het kluwen van rouw dat voor je ligt, een rouwtouw spinnen. Het touw dat je rouwverhaal in zich draagt. Het rouwtouw dat jij voor altijd met je meedraagt, en dat zich zal verweven in het vlechtwerk van jouw leven.” (Uus Knops) Maar wanneer is de tijd dan rijp om op te ruimen? Wanneer jij voelt dat je behoefte hebt aan meer lucht, ruimte en vrijheid. Wanneer je voelt dat de spullen je blokkeren om verder te gaan met je leven. Je voelt meer levenslust en tegelijk word je geblokkeerd door alles wat overblijft. Je wilt actief bezig zijn met je rouwproces. Op zo’n moment kan het tijd zijn om door de spullen van je dierbare te gaan en te kiezen welke waardevol zijn en welke niet. Dierbare voorwerpen hebben de kracht om je geliefde, ondanks de afstand, dichtbij te bewaren. Welke spullen wil je meenemen in je toekomst? Je kan volgende tips meenemen in je proces van opruimen of anders vasthouden: 1 . Voel eerst of je dit alleen wilt doen of steun nodig hebt van een dierbare. 2 . Je kan een foto van je overleden geliefde bij je nemen, lievelingsmuziek opzetten, een lievelingsgerechtje eten, een kaars branden, … En vertel je geliefde wat je gaat doen, waar je nood aan hebt, of wat je nog graag wilt vertellen. Of schrijf dit neer in een brief. 3 . Plan in wanneer je dit wilt doen en beperk dit in het begin in tijd. Start met 30’ en zo ga je verder. Elke keer een beetje. Volg daarin je eigen tempo. 4 . Maak ruimte voor je emoties; ze mogen er zijn, laat ze de vrije loop. 5 . Laat elk voorwerp door je handen gaan en overweeg wat je ermee wilt doen. Verdeel je beslissingen in 4 categorieën: houden, weggeven, verkopen of twijfel. Ja, je mag twijfelen. Kiezen vraagt tijd en véél voelen. Stel jezelf de volgende vraag: ‘Welke voorwerpen heb ik nodig om mijn geliefde te gedenken?’ 6 . Je kan een plaid, kussensloop, knuffel, vlaggenlijn, … (laten) maken van de lievelingskledingstukken van je geliefde. En verwarm je ermee, zoveel als nodig. 7 . Kan je enkele spullen een nieuwe bestemming geven, zodat ze een tweede leven krijgen? Zijn er vrienden of familieleden die nog iets van hem of haar willen bewaren? Op die manier krijgen de spullen een nieuwe thuis waar ze verzorgd en gekoesterd worden. Het werkt als een draad die verbindt tussen je geliefde en belangrijke anderen. Kom bij elkaar, deel herinneringen. Rouwen brengt ook samen. 8 . Maak een ereplekje of huisaltaartje voor de voorwerpen die je geliefde symboliseren. Dit kan fysiek tastbaar zijn of je fotografeert de voorwerpen als een stilleven en hangt vervolgens de foto op. Moest ik ooit afscheid nemen van mijn vriend dan koester ik zijn schatten: zijn padel racket, sportzak, een foto van zijn petekindje, een gedicht, zijn favoriete T-shirt-en trui, het recept van de koekjes die hij bakte, … Deze voorwerpen zou ik samenbrengen op één foto en centraal in de woonkamer hangen. Later zou ik de keuze maken of ik de voorwerpen fysiek wil bewaren of enkel de foto. Je kan ook één item een ereplek geven. Bijvoorbeeld een koersfiets aan de muur ophangen als die belangrijk was. 9 . Koester je herinneringen: het erfgoed van wie je geliefde was. Deel je herinneringen met anderen, want het is in het vertellen van verhalen dat je geliefde blijft voortbestaan. 1 0 . Laat je bijstaan om het kluwen van administratie in orde te brengen of op te volgen wanneer dit te overweldigend is. Dit is voor jullie, M & R. Verbonden in de eeuwigheid. Deze tips zijn ook bruikbaar voor wie zijn of haar geliefde huisdier is verloren. Ook dan rouw je en zal je keuzes moeten maken over wat je met zijn of haar spulletjes doet. Neem je tijd. Leestip: een klein maar groot troostboekje: ‘Uus Knops. Op afstand nabij.’ Deze tekst kwam tot stand in samenwerking met Koester   je   verhaal . Het is een project van fotografe Daphne Titeca en opruimcoach Marlies Boutens. Zij inspireren over de kunst van het koesteren, vertragen en verbinden. In schoonheid en met troost.